به گزارش خبرگزاری «حوزه»، حجت الاسلام والمسلمین علی اکبر ذاکری خمی پژوهشگر پژوهشکده علوم و فرهنگ اسلامی، امروز در پیش اجلاسیه کرسی تخصصی «اهل بیت(ع) و فتوحات با رویکرد نقد دیدگاه‌ها» که سالن همایش‌های غدیر قم برگزار شد، گفت: بررسی مباحث مرتبط به فتوحات صدر اسلام موضوع تازه ای نیست و پیش از انقلاب نیز مطرح بوده است.
وی افزود: در این زمینه البته پاسخ هایی نیز ارایه شده است؛ اخیرا با هدف دیگری این مباحث مطرح و به انتقاد از امیرالمومنین(ع) پرداخته‌اند که با مشورت‌های خود به دستگاه خلافت در جنگ‌ها اعراب با ایرانیان مخالفت و از این فتوحات حمایت کرده در حالی که ستم زیادی به مردم سرزمین‌های فتح شده از جمله ایرانیان شده‌است.
وی با ذکر این مطلب که محور اصلی بحث فتوحات و نقد دیدگاه‌ها دوران خلفا به ویژه خلیفه دوم است، عنوان کرد: درخصوص نظر اهل بیت(ع) درباره فتوحات سه دیدگاه وجود دارد، اولین دیدگاه، موافقین مطلق هستند که اعتقاد دارند که فتوحات در جهت تقویت اسلام و حفظ وحدت مسلمین بوده و دلیل آن را حضور امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در این فتوحات دانسته‌اند.
حجت الاسلام والمسلمین ذاکری خمی با اشاره به دیدگاه جعفر مرتضی عاملی در این بخش یادآورشد: مخالفین مطلق هرگونه تاییدی را از سوی اهل بیت رد می‌کنند و دلایلی بر آن اقامه کردند؛ مهم‌ترین دلیل آن را عدم اذن امام معصوم دانسته‌اند، آنان شرکت امام حسنین(ع) را در فتوحات رد و شواهد و دلایل دیگری بر عدم امکان تایید ارائه می‌کنند.
موافقین مشروط
وی در ادامه به بررسی دیدگاه سوم پرداخت و گفت: این دسته را موافقین مشروط گویند زیرا این دیدگاه در برابر دیدگاه موافق و مخالف مطرح شد؛ این دیدگاه با هریک از دو دیدگاه قبلی نقاط مشترک و نقاط افتراقی دارد و از موافقت ضمنی اهل بیت(ع) با فتوحات برای دفاع از اسلام سخن می‌گوید و مشورت‌های امیرالمومنین را در این جهت می‌داند.
این محقق حوزوی عنوان کرد: امیرالمومنین در جلسات مشورتی مربوط به فتوحات شرکت می‌کردند، افزون بر حمایت از اسلام، نکات اصلاحی مهمی در این جلسات مطرح می‌کردند که به آن توجه می‌شد، مانند دفاع از حقوق مردم سرزمین‌های فتح شده.
وی با ذکر این مطلب که اصل اولیه با توجه به عدم مشروعیت خلافت، رد هرگونه همکاری با خلفا بوده، افزود: اما این اصل با همکاری امیرالمومنین(ع) با دستگاه خلافت در زمان خلیفه اول از بین رفت زیرا حضرت فرمودند که :« فخشیت ان لم انصر الاسلام و اهله ان اری فیه ثلما او هدما تکون المصیبه به علی اعظم من فوت ولایتکم التی انما هی متاع ایام قلائل»؛ در دوران فتوحات این خطر از بین رفته بود.
این پژوهشگر دینی با اشاره نظرات فقهای شیعه در این زمینه گفت: جمعی از فقها به روایتی از امام باقر(ع) استناد کرده‌اند که امام علی(ع) می‌فرماید:« کان یشاورتی فی موارد الامور فیصدرها عن امری و یناظرنی فی غوامصها فیمصیها عن رایی» خلیفه دوم با من مشورت و طبق نظر من عمل می‌کرد».
وی افزود: فقهای شیعه در بحث اراضی خراجیه این خبر را دلیل بر اذن و اجازه امام دانسته‌اند؛ دلیل دیگری که بر اجازه امام می‌توان ارائه داد عمل عمر به نظر مشورتی حضرت درباره اراضی فتح شده‌است.
وی یادآورشد: حضرت علی(ع) در هنگام مشورت خلیفه درباره سرزمین‌های فتح شده، پیشنهاد وضع خراج داد که اگر این پیشنهاد توسط حضرت علی(ع) مطرح نمی‌شد ما با فاجعه انسانی وسیعی در مناطق فتح شده روبرو می‌شدیم.
استاد حوزه گفت: امام علی(ع) دستگاه خلافت را به ضرورت کار فرهنگی و ضرورت آموزش مبارزان و فاتحان آگاه کرد؛ انتقاد حضرت از علمکرد دستگاه خلافت نشان می‌دهد که ایشان تمام عملکرد آنان را درباره فتوحات تایید نمی‌کردند، در مواردی که امام علی(ع) به عملکرد دستگاه خلافت نسبت به فتوحات انتقاداتی داشت.
نویسنده کتاب امام علی(ع) و ایرانیان با ذکر این مطلب که اجازه و تایید حضرت محدود به مواردی است که دستگاه خلافت طبق نظر ایشان عمل کرده‌است، تصریح کرد: دیدگاه حضرت درباره وضع خراج اول در عراق و بعد در دیگر در سرزمین‌ها اجر شد و سرزمین‌های فتح شده ملک تمام مسلمانان قرار گرفت؛ روایتی صحیح در این باره نقل شده‌است.
انتهای پیام
